Wanneer heb je een jodiumtekort en wat zijn de symptomen?

Je bent vast wel bekend met producten zoals brood of zout waaraan jodium is toegevoegd. Dit is om een jodiumtekort tegen te gaan, en dat is niet zonder reden. Jodium is namelijk een belangrijk mineraal uit onze voeding dat ons lichaam nodig heeft om gezond te blijven. Maar wanneer heb je dan een jodium tekort? En wat zijn de gevolgen?

In dit artikel kijken we naar wat jodium is, wanneer een jodiumtekort ontstaat en wat de gevolgen hiervan kunnen zijn.

De inhoud van dit artikel is gebaseerd op wetenschappelijke publicaties en is geschreven in samenwerking met medische specialisten / voedingsdeskundigen.

Wat is jodium?

Jodium is een essentieel spoorelement uit onze voeding. Het is een erg belangrijk onderdeel van de hormonen van de schildklier. Deze helpen om de synthese van eiwitten en enzymen te reguleren en ze dragen bij aan de metabolische activiteit van je lichaam^[1]Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, … Continue reading. Deze schildklier hormonen zijn ook essentieel bij de skeletvorming en ontwikkeling van het zenuwstelsel bij foetussen en baby’s^[2]National Research Council, Committee to Assess the Health Implications of Perchlorate Ingestion. Health Implications of Perchlorate Ingestionexternal link disclaimer. Washington, DC: The National … Continue reading.

Jodium komt van nature voor in vis, zeewier, zuivelproducten en eieren. Ook wordt het regelmatig aan zout toegevoegd. Dit kan je kopen in de winkel als gejodeerd zout. Het zit daarnaast ook in veel bakkerszout, waardoor je jodium binnenkrijgt wanneer je brood eet.

De Nederlandse Gezondheidsraad heeft geen vast advies voor de ADH (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) jodium die je nodig hebt. Wel houdt Nederland het advies van Zweden aan. Dat advies komt neer op 150 mg jodium per dag voor mensen vanaf 9 jaar. Zwangere mensen hebben ongeveer 200 mg nodig.

Hoe ontstaat een jodiumtekort?

Wanneer je gebalanceerd en gezond eet, is de kans op een jodiumtekort vrij klein. Toch is het handig om op een aantal dingen te letten binnen je voedingspatroon. Wanneer je namelijk weinig brood van de bakker eet, en ongejodeerd zout gebruikt, krijg je dagelijks opeens een stuk minder jodium binnen dan je anders zou krijgen. Het risico op een jodiumtekort loopt dan op, volgens het Voedingscentrum. Uit onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat zo’n 37,5% van de Nederlandse bevolking een jodiumtekort had in 2004^[3]Andersson, M., Egli, I., Takkouche, B., Allen, H., WHO. Department of Nutrition for Health and Development, De Benoist, B., World Health Organization. Nutrition for Health and Development, & WHO. … Continue reading. Dat is meer dan 1/3 van de gehele bevolking.

Ook mensen die tot een bepaalde risicogroep behoren hebben meer kans op een jodiumtekort. Dit zijn groepen met:

• Zwangere personen
• Veganisten of vegetariërs die geen zeedieren, eieren en/of melkproducten eten^[4]Pearce EN. Is Iodine Deficiency Reemerging in the United States? AACE Clinical Case Reports 2015;1:e81-e82
• Mensen in regio’s waar weinig tot geen jodium in de grond voorkomt^[5]Zimmermann M. B. (2009). Iodine deficiency. Endocrine reviews, 30(4), 376–408. https://doi.org/10.1210/er.2009-0011

Wanneer je echter voldoende gejodeerd zout binnen krijgt via andere gerechten of voedingsmiddelen, dan is de kans op een tekort vrij klein.

Wat zijn de symptomen van een jodiumtekort?

Wanneer je toch een jodiumtekort hebt, kan je dit herkennen aan een aantal symptomen. Waar je het het meest aan zal merken is je schildklier, omdat deze jodium het meeste gebruikt. Daarnaast zijn er ook nog andere symptomen waar je op kan letten. Wanneer je het idee hebt een jodiumtekort te hebben, neem dan contact op met je (huis)arts voor een bloedonderzoek.

1. Een zwelling in de nek (krop)

Een zwelling in de nek kan ontstaan wanneer je een jodiumtekort hebt. Dit komt doordat de schildklier zich aan de voorkant van je nek bevindt. Deze maakt hormonen aan die zich door het lichaam verspreiden. Hier is jodium voor nodig. Wanneer je te weinig jodium binnenkrijgt, wil je schildklier dat gaan compenseren door extra hard te werken, waardoor deze opzwelt^[6]Mariotti S, Beck-Peccoz P. Physiology of the Hypothalamic-Pituitary-Thyroid Axis. [Updated 2021 Apr 20]. In: Feingold KR, Anawalt B, Boyce A, et al., editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth … Continue reading. Hierdoor ontstaat er een krop en kan je net wat gezwollen lijken.

2. Vermoeidheid door een jodiumtekort

Vermoeidheid is een symptoom van veel verschillende vitaminetekorten, waardoor dit symptoom op zich niet op een jodiumtekort wijst. Wel kan het er een gevolg van zijn. Dit komt omdat jodium helpt energie vrij te maken uit de voeding*. Wanneer je te weinig jodium in je lichaam hebt, kan je je daarom ook wat moeier voelen^[7]Kostoglou-Athanassiou, I., & Ntalles, K. (2010). Hypothyroidism – new aspects of an old disease. Hippokratia, 14(2), 82–87..

3. Droge huid

Uit onderzoek is gebleken dat tot wel 77% van de mensen met lage schildklier hormoon gehaltes ook last hebben van een droge en schilferige huid^[8]Kostoglou-Athanassiou, I., & Ntalles, K. (2010). Hypothyroidism – new aspects of an old disease. Hippokratia, 14(2), 82–87.. Dit komt omdat jodium bijdraagt aan de instandhouding van een normale huid*.

4. Verminderde cognitieve functie door een jodiumtekort

Een ander onderzoek geeft aan dat mensen met een hoger jodiumgehalte in hun lichaam over het algemeen beter scoren op cognitieve testen dan mensen met een lager gehalte^[9]Beydoun, M. A., Beydoun, H. A., Kitner-Triolo, M. H., Kaufman, J. S., Evans, M. K., & Zonderman, A. B. (2013). Thyroid hormones are associated with cognitive function: moderation by sex, race, … Continue reading. Jodium speelt namelijk een belangrijke rol bij geestelijke inspanning en activiteit*.

Wanneer je vermoed dat je een jodiumtekort hebt, neem dan contact op met een arts om je bloed te laten onderzoeken. Zij kunnen hieraan zien of je een jodiumtekort hebt en kunnen je daarbij ook adviezen geven. Verder helpt het natuurlijk om voldoende jodium binnen te krijgen uit je voeding, zoals zout, vis, zeewier of brood.

*: Gezondheidsclaim goedgekeurd door de Europese Commissie