Wat is psychisch letsel en hoe kun je daarmee omgaan

Wanneer we het hebben over ongelukken, komt fysiek letsel vaak ter sprake. Wat we echter minder bespreken is het psychisch letsel. Dit is namelijk een serieus fenomeen waar we meer aandacht aan zouden moeten besteden.

In dit artikel kijken we naar wat psychisch letsel is, hoe het ontstaat en hoe je er het beste mee kan omgaan.

De inhoud van dit artikel is gebaseerd op wetenschappelijke publicaties en is geschreven in samenwerking met medische specialisten / voedingsdeskundigen.

Wat is psychisch letsel?

Eenvoudig gezien is psychisch letsel de emotionele schade die iemand opdoet na een traumatische ervaring. Deze traumatische ervaring kan om verschillende redenen zijn ontstaan. Wellicht is er een ernstig ongeluk gebeurt, kwam er een medische fout voor of heeft iemand veel emotionele trauma moeten verduren tijdens hun leven. We spreken dan ook nog wel eens van trauma wanneer het om psychisch letsel gaat. Trauma is iets wat serieus impact op je leven kan hebben en het is iets wat we daarom ook serieus moeten nemen.

Er zijn vijf hoofdcategorieën waarin we dit letsel kunnen indelen. Elk letsel ontstaat om een andere reden, maar heeft vergelijkbare resultaten: emotionele onstabiliteit en depressie.

• PTSS (Posttraumatische Stressstoornis) ontstaat wanneer je een ernstige gebeurtenis meemaakt, maar deze niet goed kan verwerken. De herinneringen en/of beelden van deze gebeurtenis blijven je langer in je leven achtervolgen en je hebt nog regelmatig last van de effecten ervan.
• Affectieschade ontstaat wanneer een naaste van je iets ernstigs meemaakt en jij er daardoor ook last van krijgt.
• Overlijdensschade komt voor wanneer iemand die voor je zorgt komt te overlijden door een plotseling evenement zoals een auto-ongeluk of een misdrijf.
• Schokschade ontstaat wanneer jijzelf getuige bent van een heftige gebeurtenis waar je niet voor hebt gekozen. Zeker wanneer je een hechte band had met het slachtoffer, kan dit voor veel schokschade zorgen.
• Cognitieve schade is een andere vorm van psychisch letsel. Dit ontstaat wanneer je schade aan je hersenen over houdt na een gebeurtenis, zoals een ongeluk. Omdat deze schade invloed heeft op de rest van je leven, in zowel ervaringen als handelingen, is dit erg heftige schade.

Psychisch letsel kan ontstaan door fysieke en mentale gebeurtenissen. Bij langdurig verbaal misbruik kan iemand net zoveel psychische schade opdoen als iemand die een ongeluk heeft meegemaakt. In beide gevallen is het voor het slachtoffer net zo serieus.

Hoe kan je het beste met psychisch letsel omgaan?

Mensen reageren verschillend op traumatische evenementen. Veel mensen maken gebruik van zogenoemde coping mechanismen. Dit zijn rituelen of dingen die zij doen om beter om te gaan met het trauma dat ze hebben meegemaakt. Sommigen doen, bewust of onbewust, alsof er niks aan de hand is, terwijl anderen actief op zoek gaan naar manieren om de pijn te verlichten.

De volgende tips zijn voor mensen die psychisch letsel hebben opgelopen, om hier beter mee om te gaan. We zullen echter ook tips geven voor naasten van deze personen.

1. Geef jezelf de tijd

Een van de belangrijkste dingen die je kan doen is om jezelf tijd te geven. Het verwerken van shock na een traumatisch evenement kan tot wel 6 weken duren. Daarna heb je ook nog tijd nodig om alles te verwerken of om te rouwen. Het is niet erg om lang bezig te zijn met het verwerken hiervan, deze tijd heb je nodig en die moet je zeker nemen.

2. Blijf contact houden met anderen na psychisch letsel

Een van de gevaren die veel voorkomt is dat je jezelf afsluit van de buitenwereld na het meemaken van traumatische gebeurtenissen. Toch is het belangrijk om contact te blijven houden met mensen om wie je geeft. Je hoeft jezelf niet te forceren om naar buiten te gaan als dat niet lukt, maar nodig dan juist iemand bij je uit.

3. Zoek professionele hulp

Misschien heb je er nu geen behoefte aan, maar hulp van een professional die ervaring heeft met deze gebeurtenissen kan je ondersteunen in je helingsproces. Ook hier zullen je klachten niet in één keer verdwijnen, maar je leert wel hoe je er beter mee kan omgaan.

4. Praat met mensen die eenzelfde ervaring hebben

Er zijn in grote steden vaak groepen met mensen te vinden die soortgelijke gebeurtenissen hebben meegemaakt. Door met hen te praten kan je je ervaring delen en vind je mogelijk ook meer rust. Zo kan je ook direct zien hoe het met deze mensen nu gaat en hoe zij hun dagelijks leven verder leven.

Wat doe je wanneer iemand in je omgeving psychisch letsel heeft?

Wanneer je een naaste bent van een persoon met psychisch letsel, kan dat soms ook erg lastig zijn. Vaak voel je je dan machteloos en weet je niet hoe je kan helpen. Hieronder staan een aantal tips hoe je er voor deze persoon kan zijn en hoe jij hen het beste kan ondersteunen.

1. Luister naar ze

Het is heel menselijk om problemen te willen oplossen, maar soms wil iemand juist een luisterend oor. Een persoon met psychisch letsel krijgt vaak al veel te horen hoe zij zich beter kunnen voelen zonder dat er naar ze geluisterd wordt. Door naar ze te luisteren, kunnen ze zelf aangeven wat ze nodig hebben.

2. Wees er voor ze op een manier dat voor hen werkt

Vraag aan de persoon in kwestie hoe jij er het beste voor hen kan zijn. Misschien willen ze iemand die wekelijks gewoon even langskomt om te kletsen, of willen ze juist dat je ze het huis uit haalt. Of misschien willen ze juist graag wat hulp in het huishouden om het wat makkelijker te maken.

3. Geef jezelf ook rust

Ook wanneer jij niet degene bent met psychisch letsel, is het belangrijk om rust te nemen. Hoe graag je de ander ook wil helpen, soms moet je zelf even opladen voordat je er weer voor de ander kan zijn. Gun jezelf deze rust, dat werkt het beste.