Klopt het dat soja een duurzamere keuze dan vlees is?

Vroeger waren sojaproducten vooral voor hippies en mensen die geitenwollen sokken droegen. Tegenwoordig eten allerlei soorten mensen soja. Er zijn zelfs mensen die onbewust soja eten. Dit komt doordat veel vleesvervangers op basis van sojabonen zijn.

Het wordt vaak gepresenteerd als een duurzamere optie dan vlees. Is dit eigenlijk wel zo? In dit artikel leg ik uit of dit klopt.

De inhoud van dit artikel is gebaseerd op wetenschappelijke publicaties en is geschreven in samenwerking met medische specialisten / voedingsdeskundigen.

Wat is soja?

In de volksmond wordt het ‘soja’ genoemd. Eigenlijk wordt er dan gesproken over de sojaboon. Sojabonen vallen onder de categorie peulvruchten. Peulvruchten zijn rijk aan eiwitten, waardoor ze een geschikte vleesvervanger zijn. Daarbij is het ook een bron van calcium. Daarnaast eten veel vrouwen in de overgang soja, omwille van de voedingsstoffen die het bevat.

Er zijn twee soorten soja, waar ik onderstaand nader op inga. Allereerst beschrijf ik waar sojabonen zoal inzitten.

Waar zitten sojabonen in?

Soja zit in veel meer producten dan je zou verwachten. Veel mensen denken aan producten zoals tofu, tempé, sojaolie en ketjap.

Het wordt echter aan veel andere voedingsmiddelen toegevoegd, zoals sauzen, margarine en koekjes.

Gefermenteerde soja

Deze soja-variant ondergaat een proces waarbij schimmels, bacteriën en gisten worden gebruikt. Deze micro-organismen veranderen de smaak, houdbaarheid, voedingswaarden en verteerbaarheid van het voedingsmiddel.

Dit is bijvoorbeeld het geval bij miso, sojasaus, sojayoghurt, tempe en natto. Miso is een pasta gemaakt van sojabonen uit de Japanse keuken. Natto komt eveneens uit deze keuken en zijn gefermenteerde sojabonen.

Deze variant bevat geen (actief) fytinezuur meer, waardoor het gezonder is. Fytinezuur kan zich binden aan belangrijke mineralen, waardoor jij deze mineralen minder goed op kan nemen. Hierdoor heeft deze stof een negatief effect op jouw gezondheid.

Niet-gefermenteerde soja

Deze variant ondergaat geen proces met micro-organismen. Het bevat wel nog actief fytinezuur. Dit wordt echter inactief gemaakt door het goed te koken.

Voorbeelden hiervan zijn sojadranken, sojaolie en tofu. Laten we hieronder eens kijken hoe duurzaam soja nu precies is.

Hoe duurzaam is soja?

Dit product wordt gebruikt voor veevoer en voor sojaproducten. Het grootste deel wordt gebruikt voor veevoer.

In veevoer kan de hele boon worden gebruikt, maar dat wordt meestal niet gedaan. De boon wordt meestal gecruncht (lees: verpulverd).

Daarbij wordt de pel van de boon gehaald en de olie gescheiden van de boon. Hierdoor blijft er sojameel over voor het voer. De olie wordt gebruikt voor andere producten.

Soja verbouwd voor veevoer

Dit wordt in Zuid-Amerika verbouwd. Vaak gaat dit ten koste van het oerwoud en andere natuur. Dit zorgt voor ontbossing, erosie en verwoestijning.

Sojaproducten voor mensen

Het merendeel wat gebruikt wordt voor sojaproducten in de winkel wordt duurzaam geteeld. Hiervoor wordt het vaak uit Europa of Canada gehaald. Anders wordt er gekozen voor ‘duurzaam’ gecertificeerde soja, biologische soja en niet-gemodificeerde soja. Vanaf 2011 zijn er duurzamere varianten op de markt.

Er is ook een ‘groene’ variant, die voldoet aan de criteria van het Wereld Natuur Fonds en de Zwitserse supermarktketen Coop. Hierbij moet er tijdens de verbouwing biodiversiteit worden behouden en erosie worden tegengegaan.

Soja versus vlees

Er zijn nog veel stappen te maken om soja duurzamer te maken. Het eten van soja(producten) is minder belastend voor het milieu dan vlees eten.

Dit komt doordat bij het vlees eten je indirect veel van de niet-duurzame variant binnenkrijgt. De dieren eten het immers via hun veevoer. Hierdoor eet een vleeseter eigenlijk (indirect) meer soja dan een vegetariër of een veganist.

Als vegetariër of veganist kan je duurzamer eten door vaker te kiezen voor peulvruchten die dichterbij huis worden verbouwd. Dit scheelt ook de milieu impact van de reis.